Το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της τοπικής θεραπείας στη μακροχρόνια διαχείριση της ψωρίασης, καθώς και το τι υπογραμμίζουν νέες μελέτες για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της χορήγησής της ως θεραπεία συντήρησης για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι δύο βασικά στοιχεία που καλό είναι να γνωρίζουν ασθενείς και δερματολόγοι.
Η ψωρίαση είναι μία χρόνια δερματική νόσος και η αποτελεσματική αντιμετώπισή της σε βάθος χρόνου είναι μια από τις συνεχιζόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ασθενείς και δερματολόγοι. Μπροστά σε αυτή την υπαρκτή ανάγκη είναι σημαντικό να υπάρξουν εύχρηστες και κατανοητές κατευθυντήριες οδηγίες και για τα δύο μέρη. Οι τοπικές θεραπείες είναι η πρώτη επιλογή για μεγάλο ποσοστό των ασθενών με ψωρίαση.
Οι εγκεκριμένες τοπικές θεραπείες σήμερα περιλαμβάνουν κορτικοστεροειδή, ανάλογα της βιταμίνης D και συνδυασμό αυτών των δύο, παράγωγα βιταμίνης Α και ανθραλίνη καθώς και μια καινοτόμο τοπική θεραπεία, σε μορφή αφρού, που συνδυάζει δύο δραστικές ουσίες, καλσιποτριόλη και διπροπιονική βήταμεθαζόνη.
Τα τοπικής εφαρμογής φάρμακα αποτελούν θεραπεία πρώτης γραμμής για την ψωρίαση, ωστόσο ένα μεγάλο πρόβλημα για τους γιατρούς είναι ότι οι ασθενείς σε πολλές περιπτώσεις δεν συμμορφώνονται στη φαρμακευτική αγωγή.
Έτσι γρήγορα διακόπτουν τη θεραπεία, είτε επειδή δεν βλέπουν άμεσα αποτέλεσμα, ή γιατί βλέπουν αποτέλεσμα οπότε θεωρούν ότι δεν τους χρειάζεται πλέον η θεραπεία, είτε επειδή η αγωγή κάνει πιο δύσκολη την καθημερινή τους ζωή, π.χ. χρειάζεται να αφιερώσουν χρόνο για να βάλουν μια αλοιφή και να περιμένουν να απορροφηθεί προτού ντυθούν. Το τελευταίο αυτό πρόβλημα αντιμετωπίζεται πιο αποτελεσματικά σήμερα καθώς υπάρχουν πλέον καινοτόμα σκευάσματα με πιο σύγχρονες φαρμακοτεχνικές μορφές, όπως για παράδειγμα, σκευάσματα σε μορφή αφρού, που εξασφαλίζουν άμεση απορρόφηση διευκολύνοντας τη συμμόρφωση, συμβάλλοντας έτσι σε καλύτερες θεραπευτικές εκβάσεις.
Νέα δεδομένα για την μακροχρόνια διαχείριση της ψωρίασης με τοπικές θεραπείες
Όπως αναφέρθηκε, η ψωρίαση είναι μια χρόνια νόσος και οι υποτροπές είναι ένας ακόμη παράγοντας που δυσκολεύει γιατρούς και ασθενείς.
Ένα από τα νεότερα δεδομένα σχετικά με τη θεραπεία της, είναι η διερεύνηση της χορήγησης τοπικής θεραπείας με στόχο το μακροχρόνιο έλεγχο της νόσου, την πρόληψη των υποτροπών και τον περιορισμό των εξάρσεων, η οποία μπορεί να βελτιώσει τη συμμόρφωση και τα αποτελέσματα για τους ασθενείς.
Παρότι οι τοπικές θεραπείες είναι διαθέσιμες εδώ και δεκαετίες, είναι περιορισμένες οι ελεγχόμενες μελέτες για τη μακροχρόνια χρήση τους σε σχέση με τη διαχείριση της νόσου και την αποφυγή ή καθυστέρηση υποτροπών. Επιπλέον, υπήρχε δισταγμός αναφορικά με την ασφάλεια της μακροχρόνιας χρήσης ορισμένων τοπικών θεραπειών, τόσο από τους γιατρούς όσο και από τους ασθενείς.
Η PSO-LONG είναι μια κλινική μελέτη που επιχειρεί να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα. Εξετάζει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της μακροχρόνιας χορήγησης (52 εβδομάδες) τοπικής θεραπείας σε μορφή αφρού δύο φορές την εβδομάδα με στόχο τη διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος και την αποφυγή υποτροπών της νόσου.
Η μελέτη επέδειξε την ανωτερότητα της τοπικής θεραπείας υπό τη μορφή αφρού ως θεραπεία συντήρησης για την πρόληψη υποτροπών, σε σύγκριση με την κατ’ επίκληση θεραπεία, καθυστερώντας τον χρόνο της πρώτης νέας υποτροπής, μειώνοντας τον αριθμό των νέων εξάρσεων και αυξάνοντας τις ημέρες που η ψωρίαση είναι σε ύφεση σε ενήλικες ασθενείς. Αναφορικά με την ασφάλεια, τα στοιχεία από τη μελέτη PSO-LONG υπογραμμίζουν ότι συνολικά η θεραπεία ήταν καλά ανεκτή στη διάρκεια της μελέτης, κάνοντας το σπρέι αφρού μια ελκυστική επιλογή για μακροχρόνια προληπτική θεραπεία διαχείρισης της ψωρίασης.
Η σημασία της σχέσης γιατρού και ασθενούς
Η κλινική αποτελεσματικότητα, η γρήγορη εμφάνιση αποτελέσματος, η ευκολία στη χρήση και η πρακτικότητα είναι η μία πτυχή για την αποτελεσματικότητα μιας θεραπείας για την ψωρίαση. Η δεύτερη, είναι η καλή επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Όλα τα νεότερα δεδομένα αναδεικνύουν τη σχέση ιατρού-ασθενούς ως ένα σημαντικό παράγοντα στην έκβαση της θεραπείας και προσπαθούν να την ενισχύσουν, προσφέροντας στους δερματολόγους, αλλά και στους παθολόγους που έρχονται συχνότερα ίσως σε επαφή με τους ασθενείς, «εργαλεία» ώστε να μπορούν να κατηγοριοποιήσουν πιο εύκολα τις ανάγκες κάθε ασθενούς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν οι επαγγελματίες υγείας να δώσουν στους ασθενείς τους τις σωστές πληροφορίες και απαντήσεις, ενθαρρύνοντάς τους να τηρούν τη θεραπευτική τους αγωγή.
Προς αυτό το στόχο υπάρχουν σήμερα καινούργιες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες που προσφέρουν ένα νέο «εργαλείο» στους γιατρούς εστιάζοντας σε τέσσερα βασικά σημεία: τον προσδιορισμό των αναγκών του ασθενούς, τη δυνατότητα επιλογής τοπικής ή άλλου τύπου θεραπείας, τα αναμενόμενα αποτελέσματα της θεραπείας και το κατά πόσο ο ασθενής θα έχει τη γνώση και το κίνητρο για να παραμείνει συνεπής στη θεραπευτική του αγωγή.
Οι στόχοι της θεραπείας
Ο θεμελιώδης στόχος κάθε θεραπείας είναι η πλήρης απαλλαγή του ασθενούς από τα συμπτώματα και στην προκειμένη περίπτωση από τις ψωριασικές πλάκες, τον κνησμό και τη δυσφορία. Αναφορικά με την ψωρίαση, ο στόχος αυτός δεν είναι ρεαλιστικά εφικτός για όλους τους ασθενείς. Πλέον όμως έχουν γίνει βήματα που αφορούν τόσο τις νέες θεραπείες όσο και την εκπαίδευση και βελτίωση της προσέγγισης δερματολόγου -ασθενούς.
Ανάμεσα στα νέα δεδομένα που σήμερα γνωρίζουμε είναι ότι οι στόχοι της θεραπείας ποικίλουν ανάλογα με την θεραπεία. Διαφορετικά αποτελέσματα αναμένουμε να δούμε από μια θεραπεία άμεσης δράσης και διαφορετικά είναι αυτά που αναμένονται σε μακροχρόνιες θεραπείες. Επίσης, διαφορετική αντιμετώπιση θα έχει ο ασθενής που λαμβάνει τοπική θεραπεία και διαφορετική εκείνος που λαμβάνει συστηματική θεραπεία, όπως οι βιολογικοί παράγοντες.
Πηγές
- BJGP Open General practice recommendations for the topical treatment of psoriasis: a modified-Delphiapproach
- German S3-Guideline on the treatment of Psoriasis vulgaris, adapted from EuroGuiDerm – Part 1: Treatment goals and treatment recommendations
- JEAVD Addressing challenges associated with long-term topical treatment and benefits of proactive management in patients with psoriasis
- PubMed Twice-weekly topical calcipotriene/betamethasone dipropionate foam as proactive management of plaque psoriasis increases time in remission and is well tolerated over 52 weeks (PSOLONG trial)